57. Tumaganga ķ fżlu śt af pólitķkinni

              Viš Tumi gengum įšan žungum skrefum mešfram bęjarlęknum hans Gunnars Birgis - viš ypptum öxlum öšru hverju eins Jón Siguršsson og var ekkert stopp hjį okkur fremur en hjį honum į bringusundinu.

            Žaš kemur aušvitaš engum viš ķ sjįlfu sér en ég segi žaš samt og skrifa aš viš erum ķ fżlu žessa dagana. Viš höfšum hlakkaš bįšir til kosningabarįttunnar en erum nś oršnir sammįla um aš aldrei hafi veriš jafndauflegt andrśms­loft ķ kringum ķslenska pólitķk og nśna. Žetta er meš ólķkindum. Ķ ašdraganda alžingiskosninga 12. maķ įriš 2007, kosninga sem gętu oršiš ögurstund fyrir ķslenskt samfélag ķ upp­hafi 21. aldar, er eins og stjórnmįlamönnum žyki ekki um neitt aš berjast.

            Kannski eru kjósendur lķka į žessari skošun. Viš séum bśin aš nį lokatakmarkinu. Kjósendur eru kannski flestir bśnir aš slį lįn fyrir nżjum LCD-flatskjį og standa ķ žeirri trś aš žeir muni lķklega eiga fyrir afborg­unum af bķlnum nęstu fimm įrin og af ķbśšinni nęstu 38 įrin; m.ö.o. aš žetta sé allt ķ žokkalegu standi eins og er. Fyrir žennan venjulega Jón eša žessa venjulegu Gunnu skipti meira mįli hvaša greišslumat žau hafa en hvaša stjórnmįl­skošun žau hafa. Fyrir framtķš žessa venjulega Jóns eša žessarar venjulegu Gunnu sé žaš meira śrslitaatriši ķ hvaša banka žau eru en ķ hvaša stjórnmįlaflokki žau eru.

            Lķnur hafa skerpst til muna ķ ķslensku sam­félagi į 16 įra valdatķma Sjįlfstęšisflokks­ins; rķkisstjórnir Framsóknarmanna og Sjįlfstęšisflokks hafa smįm saman veriš aš žoka ķslensku samfélagi ķ įtt frį hinu norręna velferšar­módeli ķ įtt aš hinu bandarķska frjįls­hyggju­módeli sem byggir į nęr óheftu athafnafrelsi stórkapķtalista. Aš réttu lagi ęttu kosn­ingarnar nś aš snśast um hvort ķslenskir kjósendur vilja halda įfram į žeirri braut eša fęra ķslenskt samfélag aftur nęr hinu evrópska og norręna módeli. Kosningabarįttan nś ętti aš snśast af krafti um grundvallar­stefnur viš stjórn og mótun samfélagsins. En žaš hefur ekki gerst enn sem komiš er.

            Svo viršist sem stjórnarandstöšuflokkarnir, žeir sem hafa mestan įvinning af aš ręša grund­vallarstefnur, hafi įkvešiš aš beina kosn­ingabarįt­tunni ekki inn į žessar skżrt, afmörk­ušu brautir. Viš Tumi vitum ekki hvers vegna žaš hefur gerst. Žaš er engu lķkara en stjórnmįlamenn og frambjóšendur vilji nś eingöngu ręša mįlefni žar sem afstaša žeirra ręšst ekki af grundvallarvišhorfum ķ pólitķk heldur af tilfinningum eša samśš eša strategķskri įkvöršun um aš nį ķ fleiri atkvęši meš žvķ aš lįta gott af sér leiša til tiltekins hóps fólks sem segir aš hagsmunir sķnir hafi veriš fyrir borš bornir į sķšasta kjörtķmabili o.s.frv. Ég segi ekki aš žaš sé ekki ofur ešlilegt aš mįlefni af žessu tagi beri į góma ķ kosningabarįttu en žau mega ekki yfirskyggja eša kęfa įtakaumręšu um grundvallarvišhorf. Žrįtt fyrir allt eru žaš grundvallarvišhorf ķ stjórnmįlum sem rįša žvķ hvert viš stefnum og hvernig samfélag er bśiš til hér į landi.  

 

 

   

           

                  


56. Tumaganga meš blessašri samkynhneigšinni

             Žaš vakti allhörš višbrögš margra ķ ķslensku samfélagi žegar biskup Ķslands taldi ķ sig kjark ķ predikunarstól į nżįrsdag įriš 2006 til aš andęfa eins mjśklega og honum var unnt žeirri ósk samkynhneigšra einstaklinga aš kirkjan heimilaši žeim aš ganga ķ kristilegt hjóna­band og tęki aš sér aš veita samkyn­hneigšum mönnum žetta sakramenti. Biskup oršaši žaš svo aš kirkjan eša öllu heldur žjónar hennar og höfušklerkar gętu ekki brugšist strax viš slķkri ósk meš jįkvęšum hętti, žeir yršu aš fį tķma til aš vega og meta mįlsatriši. Biskupinn hafši ekki einurš ķ sér til aš segja eins og er aš samkvęmt kristnum trśarsetn­ingum og kenningagrunni kirkjunnar er žaš stranglega bannaš aš gefa samkyn­hneigša einstaklinga saman fyrir augliti drottins og meš fulltingi prests į sama hįtt og tķškast aš gera žegar gagnkyn­hneigšir einstaklingar eiga ķ hlut. Og enn einu sinni hefur žetta mįl um hjónavķglsur samkynhneigšra einstaklinga oršiš til žess aš setja ķslensku žjóškirkjuna ķ vanda žar sem prestar hennar tóku mįliš til umręšu į prestastefnu noršur į Hśsavķk. Nišur­stašan var örstutt skref ķ įtt til mįlamišlunar sem hefur nś žegar vakiš hörš višbrögš į mešal samkynhneigšra einstaklinga. 

            Ég įtta mig ekki į hvers vegna prestar ķslensku žjóškirkjunnar eru aš fara svona undan ķ flęmingi. Kristin kirkja hefur nś žegar svar viš ósk samkyn­hneigšra einstaklinga. Heilög ritning, grundvallarrit krist­inna manna, tekur af allan vafa um žetta mįl. Drottinn hefur vanžókun į sam­kynhneigš. Ķ Biblķunni, žessari margsķterušu bók er aš finna orš gušs og rétta śtleggingu į žeim, ef ég hef skiliš rétt minn barnalęrdóm og bošskap kirkj­unnar. Kristnir menn og žar meš kristin kirkja lśta forsögn, bošum og bönnum hins almįttuga gušs og višurkenna ekki annaš hjóna­bandssakramenti en hjónaband gagnkynhneigšra einstakl­inga, karls og konu. Kirkjan og žjónar hennar hér į Ķslandi hafa enga heimild til aš virša fyrirmęli gušs aš vettugi og žvķ sķšur geta žessir ašilar fundiš žaš upp hjį sér aš žaš hljóti aš vera ķ lagi, mišaš viš breytt samfélag og breytt višhorf ķ upphafi 21. aldar, aš samžykkja breytingatillögu viš lögmįl og forskriftir gušs og heimila kristilegt hjónaband samkyn­hneigšra einstaklinga.

            Mér skilst af ritum kirkjunnar aš guš sé almįtt­ugur og alvitur, hann sjįi allt fyrir og hafi allt heimsins rįš ķ hendi sér allt til enda veraldar. Guši hefur žvķ veriš fyllilega ljóst fyrir į aš giska 4000 įrum, žegar hann fór aš śtlista fyrir nokkrum śtvöldum ķ Miš-Austurlöndum hvaš sé heimilt og hvaš sé ekki heimilt, aš ķ upphafi 21. aldar kęmi fram ósk frį samtökum samkynhneigšra einstaklinga į Ķslandi aš žeir vildu fį aš ganga ķ hjónaband frammi fyrir altari meš sama hętti og gagnkynhneigš karl og kona. Guš tók žį žegar afstöšu til žessarar mįlaleitanar samkynhneigšra. Hann sagši aš viš žeirri ósk gęti hann ekki oršiš, hann hefši vanžóknun į samkynhneigš.

            Sumir kynnu aš vilja halda žvķ fram aš mętti gera rįš fyrir aš guš hefši skipt um skošun. Ķ föšurlegum kęrleika sķnum hefši honum oršiš ljóst nśna į sķšustu įrum aš vęri haršneskjuleg afstaša aš meina samkynhneigšu og sanntrśušu įgętisfólki aš njóta sakra­mentis hjónabandsins. En žaš er śt ķ hött aš gera rįš fyrir aš sį sem er alvitur skipti um skošun. Hinn alvitri kemst strax ķ upphafi aš réttri nišurstöšu; annars vęri hann ekki alvitur, sęi allt fyrir og vissi allt fyrir; hann vęri ekki guš almįttugur, guš kristinna manna. Biskupar og prestar geta skipt um skošun aš žvķ er varšar hjónavķslu samkynhneigšra en žį skipta žeir um leiš ekki ašeins um skošun heldur lķka um trś, kennisetningar, guš og kirkju.

            Krafa eša ósk samkynhneigšra einstaklinga um aš fį heimild til aš lįta gefa sig saman ķ hjónaband innan vébanda kristinnar kirkju hefur sett yfirstjórn og starfsmenn kirkjunnar ķ mikinn vanda. Žaš gildir ekki ašeins um ķslensku rķkiskirkjuna heldur um kristnar kirkjudeildir um allan heim žar sem samkyn­hneigšir einstaklingar hafa sett fram žessa kröfu. Sé žessari kröfu hafnaš er kristin kirkja samkvęm sjįlfri sér og žeim grund­vallarkenningum sem hśn hefur starfaš eftir ķ um 1700 įr. Sé oršiš viš žessari kröfu koma enn fleiri brestir en oršiš er ķ bošun kristinnar kirkju og trśveršugleiki žess, sem prestar hennar flytja okkur, veršur enn ótrśveršugri.

            Mér er svo sem rétt sama žó aš krafa samkynhneigšra, kristinna manna um hjóna­vķgslu ķ kirkju valdi žvķ aš prestar žurfi aš fara undan ķ flęmingi meš mįlamišlunum og séu ķ mesta basli meš aš samžętta mannkęrleika sinn og réttsżni og heilagt gušsorš. Žaš er löngu oršiš tķmabęrt nś ķ upphafi 21. aldar aš augu manna opnist fyrir žvķ aš trśarbrögš, sem eiga sér rętur ķ eyšimörkum Miš-Austurlanda, gyšingdómur, kristni og ķslam, hafa skapaš fleiri vandamįl en žau hafa leyst, hafa valdiš meiri hörmungum en žau hafa fengiš afstżrt. Og samkynhneigšir einstaklingar geta veriš žess fullvissir aš žaš er hęgt aš vera manneskja meš fullum réttindum og meira aš segja góš manneskja ķ sambśš įn žess hafa til žess blessun frį klerkum žessara trśarbragšakenninga.

 

           

                


55. Tumaganga eftir brunann viš Lękjartorg

              Ég er sammįla Agli Helgasyni į visir.is žegar hann skrifar um hśskumbald­ana sem brunnu į horni Lękjargötu og Austurstrętis į sķšasta vetrardag. Žetta voru skrum­skęldar leifar af fornminjum sem hafši veriš sżnd žvķlķk vanvirša og skeyting­ar­leysi sķšan um mišja sķšustu öld aš žaš er - žrįtt fyrir allt - framfaraskref ķ sögu Kvosarinnar aš höfušskepn­urnar įkvįšu loks aš taka af skariš og fjarlęgja žessa smįn śr mišbęnum.

            Af gömlum ljósmyndum mį sjį aš byggingarnar žarna į horninu voru bęjar­prżši ķ eina tķš. Žeir dagar eru löngu lišnir. Sķšustu fjörutķu įrin hefur veriš nķšst į hśsunum meš żmsum hętti įn žess aš nokkur verndunarsinni eša fulltrśi borgaryfir­valda hreyfši andmęlum - hvaš žį aš Reykvķkingar almennt vęru aš gera athuga­semdir viš mešferšina į žessum „menningarveršmętum" eins og kumbaldarnir voru kallašir hvaš eftir annaš ķ vištölum ķ gęr. Žarna tók ein sjoppan og bśllan viš af annarri og öllu umturnaš ķ hvert skipti sem žurfti aš skipta um viršis­aukaskattsnśmer. Framhlišar hśsanna voru brennimerktar meš glanna­legum söluskiltum og alžjóš­legum vörumerkjum og ég foršašist aš lķta til hśsanna žegar ég įtti žarna leiš framhjį.

            Eftir į aš hyggja og śr žvķ aš dugmiklum afburšamönnum ķ slökkviliši höfušborgarinnar tókst aš afstżra mögulegum, hörmulegum afleišingum af stórbruna ķ mišbę Reykjavķkur og einangra tjóniš viš hśsin į horninu, getur mašur leyft sér aš halda žvķ fram aš bruninn hafi veriš lįn ķ ólįni. Nś gefst tękifęri til aš reisa žarna į horninu nżjar og fallegar byggingar žar sem mį žętta saman nśtķma og lišna tķš. Nś gefst tękifęri til aš flķkka upp į Lękjartorg. Nś gefst tękifęri til aš fylla upp ķ gapiš į milli steingaflanna į Išuhśsinu og Eymundssonarhśsinu og skapa heildstęšan flöt žarna į horninu sem glešur augaš. Žvķ aš ķ framhaldi af žessu er aš sjįlfsögšu einsżnt aš menn rķfa Hressingarskįlann sem er lķka afskręmd leif frį gömlum tķma og er löngu oršiš brżnt aš lįta hverfa.

 

                             


54. Tumaganga ķ žunglyndiskasti śt af kosningabarįttu

              Upp er runniš tķmaskeiš kosningabarįttunnar, tķmaskeiš blekkinga, tķmaskeiš söluhvetjandi skilaboša, sem hafa enga raunverulega merkingu,  tķmaskeiš hug­mynda­fręšilegrar lognmollu, tķmaskeiš frambjóšenda sem maka sig og tilheyrendur ķ einhverju pólitķsku sultutaui sem žeir lįta hįskólamenntaša sérfręšinga ķ markašs­setningu į lķmonaši og barna­bleyjum ata yfir grundvallaratriši ķ stjórnmįlavišhorfum. Viš Tumi veršum aš draga djśpt andann til žess aš halda stillingu okkar og andlegu jafnvęgi frammi fyrir žessum markašsskafrenningi af śtpęldum kosninga­įróšri. Ég žoli ekki stjórnmįlabarįttu žar sem stjórnendur hennar viršast lķta svo į aš kjósendur velji stjórnmįlaskošanir eins og žeir velja morgukorn eša gera upp hug sinn hvort žeir vilja kók eša pepsķ. Kannski margir gera žaš. Hvaš gerist žį ķ kanslarakosningum einhvers stašar įriš 2033?

            Ķ einum umręšužęttinum af öšrum sitja nś svokallašir pólitķskir andstęšingar og žrefa um prósent og tölur og hina og žessa statistķkk. Frambjóšendur glefsa hver ķ annan ķ sjónvarpi og śtvarpi śt af einhverjum stundlegum viš­fangs­efnum eins og įlverum, vöntun į hjśkrunarrżmum fyrir aldraša, eša bišlistum eftir mjašmališaaš­geršum. Stundum fęr mašur jafnvel į tilfinninguna aš stjórnmįlaflokkarnir ętli aš lįta einstaka žįttageršarmenn ķ sjónvarpi og śtvarpi rįša žvķ hvaša mįl verši svo­kölluš kosningamįl.

            Alžingiskosningar og ašdragandi žeirra eiga aš snśast um grundvallarskil ķ stjórnmįlum, skilin į milli óhefts kapķtalisma og sósķal-demókratisma. Žaš er į milli žessara tveggja kerfa sem kjósandi į aš velja. Žannig var žaš fyrir eitthundraš įrum og žannig er žaš enn. Viš Tumi žolum ekki śtvötnun fjölmišla og įróšursmeistara į žessum grundvallarskilum ķ stjórnmįlavišhorfum. Žaš er įróšursbragš af hįlfu hęgrisinnašra stjórnmįlaafla aš halda žvķ fram aš žessi skil séu horfin. Žaš er sįrgrętilegt aš horfa upp į fulltrśa sósķal-demókratismans svara žessum įróšri meš einhverri lognmollu į flökti ķ kringum statistķkk og prósentu­tölur.

            Viš Tumi er ķ engum vafa nś fremur en hann afi minn og tķkin hans Snotra žegar žau röltu eftir fjįrgötunni į leiš į kjörstaš ķ eina tķš: Aušvald eša samfélagsvald - um žetta tvennt stendur vališ. Viš ętlum ekki aš hlusta į fleiri stjórnmįlaumręšur fyrir yfirvofandi alžingiskosningar. Viš treystum okkur til žess aš velja į milli grundvallarvišhorfa įn žess.   

                     


53. Tumaganga meš Aženingum, Alcan og lżšręšinu

             Ķ Aženu foršum var žaš įkvešiš meš „lżšręšislegri" kosningu hvort menn skyldu sendir ķ śtlegš eša ekki. Borgarar meš kosningarétt, sem voru ekki żkja stór partur af Aženingum ķ heild, svona „lżšręšis­lega" séš, greiddu atkvęši meš žvķ aš skrifa eša skrifa ekki nafn žess, sem įtti aš „kjósa" til śtlegšar į leirkerabrot eša „ostraka" sem lįtin voru ķ „kjörkassa". Žašan er komiš oršiš „ostrakismi" ķ żmsum Evrópumįlum.

            Hafnfiršingar gegndu svona Aženingahlutverki į laugardaginn var. Nišur­stašan varš svolķtill „ostrakismi" fyrir Rannveigu Rist og stórfyrir­tękiš, sem hśn er fulltrśi fyrir, Alcan. Og žaš veršur aš segjast eins og er aš nśna į laugardaginn eins og stundum ķ Aženu foršum er óvķst hvort śt­legšardómurinn hafi veriš sanngjarn, réttlįtur eša skynsamleg nišurstaša. Žaš var lķka afleitt hversu mjótt var į munum.

              Ekki alls fyrir löngu las ég blašagrein žar sem höfundur af arabķsku bergi brotinn velti fyrir sér möguleikum į žvķ aš koma į lżšręši aš vestręnni fyrir­mynd ķ svoköllušum Arabalöndum. Žar nefndi hann m.a. aš fjöl­mörgum ķhaldssömum Aröbum og ekki sķst žessum venjulega borgara žętti lżšręši ekki skynsamleg ašferš viš stjórn žorpa, sveitarfé­laga og rķkja. Žeim žętti ekki lķklegt aš komist yrši aš bestu og skyn­samlegustu nišurstöšu ef öllum vęri gefiš fęri į aš hafa įhrif į śrslit mįls meš atkvęši sķnu. Fyrir žvķ vęri löng hefš į žessum slóšum aš sérstakt rįš reynslu­rķkra og skynsamra manna tęki allar mikilvęgar įkvaršanir fyrir félagsheildina. Žaš vęri dęmalaus léttśš af vestręnum lżšręšisrķkjum aš lįta slķkar įkvaršanir velta į skošunum manna sem hefšu hvorki reynslu, vit né žekkingu til aš sjį hvaš vęri öllum fyrir bestu en létu eiginhagsmuni, įróšur eša fortölur annarra rįša afstöšu sinni.

            Žó aš ég sé sannfęršur um aš lżšręšiš sé - til lengri tķma litiš - aš flestu leyti illskįsta stjórnarform, sem fundiš hefur veriš upp, er ekki hęgt aš horfa fram hjį žessum galla į lżšręš­inu. Žess vegna getur žaš veriš varasamt aš nota lżšręšiš sem beint stjórntęki ķ žeim skilningi aš lįta įkvaršanir um einstaka afgreišslu tiltekins mįls, ašgeršir eša fram­kvęmdir velta į meirihlutanišurstöšu ķ kosningum sem snśast eingöngu um afstöšu til žessa tiltekna atrišis. Ef allt er meš felldu eiga lżšręšis­lega kjörnir fulltrśar al­mennra kjósenda į žingi eša ķ sveitarstjórnum aš taka slķkar įkvaršanir - og standa og falla meš žeim. Žeir eiga flestir aš vera betur til žess fęrir og hafa til žess meiri yfirsżn en hinn almenni borgari. Ef nišurstaša slķkra full­trśa, hvort sem er į žingi eša ķ sveitar­stjórn, er ķ hreinni andstöšu viš vilja alls žorra kjósenda er eitthvaš bogiš viš lżšręšislega stjórnar­hętti ķ landinu.

           Og enn fę ég ekki losnaš undan žeirri meiningu aš ķ Hafnarfirši hafi meirihluti Samfylkingarmanna ķ bęjar­stjórn skotiš sér undan žeirri pólitķsku įbyrgš aš taka afstöšu til žess hvort heimila ętti stękkun į įlverinu ķ Straumsvķk eša ekki. Og žaš er ekki gott vegarnesti ķ ašdraganda kosninga fyrir stjórnmįlaflokk sem sętir gagnrżni fyrir aš marka sér ekki nęga skżra afstöšu til żmissa mįlefna sem įgreiningur er um ķ samtķmanum.          

               

           


52. Tumaganga meš jafnręši ķ kosningabarįttu

 

 

            Žaš er nś žaš allranżjasta, Tumi, ķ okkar alfullkomna lżšręšis- og jafnręšis­rķki aš stjórnmįlaflokkarnir eru aš reyna koma sér saman um aš eyša ekki of miklu ķ auglżsingar fyrir kosningarnar. Žeim finnst žaš skekkja lżšręšiš ef einhver einn stjórn­mįlaflokkur nęr aš nį ķ fleiri atkvęši meš žvķ einu aš geta ausiš śt miljónum ķ gegndarlausar auglżsingar.

            En ég hef lķka heyrt aš žaš sé veriš aš reyna aš nį sam­komulagi um żmis fleiri atriši sem stjórnmįla­mönnum žykir mikils um vert aš flokkarnir virši sķn į milli svo aš barįttan verši ķ sönnum jafn­ręšis­anda. Óljśgfróšir menn hafa sagt mér aš sé unniš aš samkomulagi um aš setja žak į kosningaloforš žannig aš hver flokkur megi ekki koma meš fleiri en 10 kosningaloforš, sem hann ętlar aš efna, og ekki fleiri en 50 kosn­ingaloforš sem hann ętlar ekki aš efna. Mér skilst aš mįliš hafa strandaš ķ bili į Framsóknarflokknum, žar sem mönnum žykir fyrri talan of hį og seinni talan of lįg, og į Samfylkingunni žar sem menn hafa ekki enn getaš komiš sér saman um kosningaloforš, hvorki žau sem į aš efna né hin sem į ekki aš efna.

            Žį hafa vinstri-gręn įmįlgaš žaš viš ašra flokka aš sett verši sś regla ķ kosninga­barįttunni aš fram­bjóš­endur gęti hófs ķ klęšaburši svo aš einstakir flokkar, sem hafa śr miklu aš moša, geti ekki heillaš til sķn kjósendur meš žvķ aš lįta fram­bjóš­endur sķna vera augljóslega miklu betur til fara en frambjóšendur annarra flokka, ķ Armanķ og Gucci og hvaš žetta heitir nś allt saman. Sęvar Karl segir aš žetta sé misrįšiš.

            Žaš er lķka veriš aš vinna aš žvķ ķ sérstakri žverpólitķskri nefnd aš kven­fram­bjóšendur geri meš sér samkomulag um aš stušla aš mįlaefnalegri barįttu meš žvķ aš lįta sér allar nęgja įkvešna lįgmarksföršun og noti hvorki augnskugga, fölsk augnhįr eša varagloss. Žaš er aš sjįlfsögšu óžolandi aš lįta śtlit fólks, sem hefur efni į aš fara til föršunarmeistara, rugla dómgreind kjósenda svo aš žeir greiši atkvęši žvert į sannfęringu sķna.

            Mér skilst lķka aš sérstök samrįšsnefnd stjórnmįlaflokkanna sé aš reyna aš nį samkomulagi um aš enginn einn flokkur reyni aš skera sig śr og afla fleiri atkvęša meš žvķ aš hamra į žvķ oftar og af meiri tilfinningažunga en ašrir flokkar aš hann elski landiš okkar, elski óspillta nįttśru, elski aldraša, elski öryrkja og vilji allt til vinna til žess aš vernda nįttśruna, vernda börnin, vernda fjölskylduna og stušla aš hamingju žjóšarinnar og meiri velsęld fyrir alla.

Samrįšsnefndin hefur mótaš tillögu um aš ķ hverri frambošsręšu noti enginn stjórnmįla­flokkur meira en eina mķnśtu til žess aš fjalla um hvert af framan­greindum atrišum. Žannig į kosninga­barįttan aš verša jafnręšislegri og kjósendum gert aušveldara um leiš aš gera upp hug sinn į mįlefnalegum grundvelli.

Ef menn vilja tryggja jafna ašstöšu stjórnmįlaflokka ķ kosningabarįttu er žaš grundvallaratriši aš enginn stjórnmįlaflokkur lķti śt fyrir aš elska eitthvaš meira en ašrir stjórnmįla­flokkar meš žvķ aš lįta frambjóšendur sķna tönnlast į žvķ oftar og lengur en frambjóšendur annarra flokka. Samrįšsnefndin hefur lagt til aš stjórnmįlaflokk­arnir noti allir sama vķgoršiš: Viš elskum allir alla jafnt.                 

 


51. Tumaganga meš gręnu og grįu

             Ķ ljósi žess hversu illa gengur aš finna višhlķtandi lausn į hinu aldagamla deiluefni stjórnmįlanna, skiptingu takmarkašra jaršneskra gęša į milli jaršarbśa, žarf engan aš undra žó aš viš Tumi höfum oršiš hvumsa žegar formašur Ķslands­flokksins sagši aš nś vęri ekkert til sem héti hęgri og vinstri; į 21. öldinni snerist allt um gręnt eša grįtt. Ég ętla formanninum ekki svo žröngt sjónarhorn aš hann viti ekki af hinni geig­vęnlegu misskiptingu į lķfsgęšum sem enn er stašreynd į jöršinni. Aš lķkindum hefur hann einvöršungu veriš aš tala um ķslenskt samfélag. Vęnt­an­lega į hann viš aš skipti engu mįli lengur hvort menn į Ķslandi ašhyllist einstaklings­hyggju, individualisma, eša félags­hyggju, sósķalisma, žvķ aš meginverkefniš ķ ķs­lensku samfélagi į 21. öld sé aš hrinda af staš hinni gręnu byltingu, hętta išnvęš­ingu og umhverf­is­­­mót­andi tęknivęšingu og gera nįttśruvernd aš forgangsverk­efni į Ķslandi.  
            Formašurinn var inntur eftir afstöšu til annarra višfangsefna ķ ķslenskum stjórnmįlum, til kvótakerfis, til landbśnašarkerfis, til skattkerfis og fleiri hluta. Žar var ekki mikiš um svör nema hvaš for­mašurinn vitnaši mjög til Noršmanna sem hafa į sķšustu įrum otaš aš heiminum ķmynd sem byggir į smįbęndum ķ žjóšbśningum aš spila į haršangurs­fišlur ķ óspilltu umhverfi norskra dala og er ętlaš aš fela hiš eina og sanna žjóšartįkn Noršmanna ķ upphafi 21. aldar, olķuborpallinn.
            Ég į enn eftir aš sjį fyrir mér hvernig einstaklingshyggjumenn ętla aš sam­ręma eftir pólitķskum leišum gręna forsjįrhyggju og einstaklings­frelsi og einstakl­ings­­fram­tak. Įhersla į umhverfisvernd og višurkenning į žvķ aš mašurinn geti ekki ķ gręšgi sinni gengiš of nęrri nįttśrunni er ekki pólitķsk kenning eša pólitķsk sann­fęring. Žetta er miklu fremur višhorf til žess hvernig beri aš haga efnahagsstarfsem­inni, hvort sem stušst er viš mišstżrt hagkerfi eša hagkerfi kapķtalismans. Stjórnmįla­flokkar hér į landi eru farnir aš sinna umhverfismįlum og nįttśruvernd og reyna aš samžętta žetta tvennt skošunum sķnum į žvķ hvernig eigi aš leysa önnur brżn verk­efni stjórnmįlamanna į hverjum tķma. Frambošs­flokkur meš sannast sagna ašeins eitt mįl į stefnuskrį finnst okkur Tuma ekki hugnanlegur kostur ķ ķslenskum stjórnmįlum voriš 2007. 

             


50. Tumaganga meš sök ķ sameign

 

            Hver ber sök į žvķ hvernig fór? Jón Siguršsson er ekki ķ nokkrum vafa en ég trśi žvķ ekki aš hann segi žaš sem honum bżr ķ brjósti.

            Žegar grannt er skošaš voru žaš fyrstu mistök - eša grundvallarsök - ķ aušlindamįlinu - og skrifast į reikning Sjįlfstęšisflokksins - aš setja hina margfręgu setningu meš žessu tiltekna oršalagi -  Įkvęši um aš aušlindir sjįvar séu sameign ķslensku žjóšarinnar verši bundiš ķ stjórnarskrį. - inn ķ stefnuyfir­lżsingu rķkisstjórnar Sjįlfstęšisflokks og Framsóknar­flokks frį 23. maķ 2003. Nś hefur komiš ķ ljós aš Sjįlfstęšismenn voru aldrei samžykkir žvķ sem fólst ķ žessari setningu.

            Žaš er strangt til tekiš ekki į valdi neinnar einnar rķkisstjórnar aš tryggja meš stjórnarsįttmįla aš tilteknum beytingum į stjórnarskrį verši komiš ķ gegnum Alžingi. Höfundar stefnuyfirlżsingarinnar munu eflaust svara žvķ til aš fyrrgreinda setningu beri aš lesa sem yfirlżsingu žess efnis aš bįšir stjórnarflokkarnir séu sammįl um aš aušlindir sjįvar eigi aš vera sameign žjóšarinnar - nś žjóšareign - og aš rķkisstjórnin ętli aš leggja stjórnlagafrumvarp žess efnis fyrir Alžingi og nį samstöšu allra flokka um žaš įšur en kjörtķmabilinu lżkur; oršalagiš hafi ķ raun veriš of afdrįttarlaust. Žaš mį sęttast į žessa rżmri tślkun į setningunni og meš hlišsjón af frįsögnum af umfjöllun um „sameignarįkvęši" ķ stjórnalaganefndinni er ljóst aš byrjaš var aš vinna aš žvķ ķ samvinnu viš stjórnarandstöšuna aš leggja fram į Alžingi, sem nś situr, stjórn­lagafrumvarp žessa efnis.

            Žar sem stjórnarandstöšu­flokkar hafa į sķšustu fjórum įrum lżst žvķ yfir margoft aš žeir telji žaš grundvallaratriši og réttlętismįl aš binda ķ stjórnarskrį aš žjóšin eigi aušlindir sjįvar, verša afdrif mįlsins ķ stjórnarlaganefnd ekki skżrš meš öšrum rökum en žeim aš Sjįlfstęšisflokkurinn hafi ekki - žrįtt fyrir setninguna margfręgu ķ stjórnarsįttmįlanum - veriš samžykkur žvķ aš binda įkvęši žessa efnis ķ stjórnarskrįna. Hugur sjįlfstęšismanna fylgdi ekki mįli. Žar liggur sökin į žvķ hvers vegna mįliš dagaši uppi ķ gęr.

            Formašur Framsóknarflokksins reynir nś aš kenna stjórnarandstöš­unni um hvernig fór og ber hana žungum sökum. Ég get fallist į aš stjórnarandstašan gerši žau mistök aš nota mikilvęgt „prinsippmįl", sem varšar alla žjóšina, ķ pólitķskum tilgangi žar sem reynt var aš nišur­lęgja Framsóknarflokkinn. Stjórnarandstašan byrjaši į žvķ aš lżsa fullum stušningi viš aš koma mįlinu ķ gegnum žingiš, bauš Framsóknar­flokknum jafnvel samstarf um afgreišslu mįlsins ef Sjįlfstęšismenn vęru tregir til aš samžykkja stjórnlagafrumvarpiš.

            Žegar stjórnarandstöšunni varš ljóst aš Sjįlfstęšisflokkurinn vann ekki af fullum heilindum aš mįlinu, įkvaš hśn aš nota mįliš til žess aš klekkja į Fram­sóknarflokknum og sżna fram į aš hann vęri viljalķtiš verkfęri ķ höndum Sjįlf­stęšismanna. Óljós hugtakanotkun eša įlit lögfręšinga réšu engum śrslitum um afstöšu stjórnarandstöšunnar. Fyrir henni var žaš ašalatriši aš sżna žjóšinni fram į aš Framsókn hefši enn einu sinni fariš sneypuför - eins og Össur oršaši žaš - ķ samstarfi sķnu viš Sjįlfstęšismenn.

            Stjórnarandstašan getur ekki veriš hreykin af žvķ aš nota jafn mikilvęgt mįl ķ pólitķskum kosningaslag į žinginu en žaš er ekki sanngjarnt aš lįta hana axla sök į žvķ hvernig fór. Sökin liggur hjį Sjįlfstęšisflokknum, samstarfsflokki Framsóknar ķ rķkisstjórn, sem sį sér pólitķskan akk ķ žvķ aš koma ekki fram af heilindum, žegar aušlindasetningin var sett inn ķ stjórnarsįttmįlann ķ maķ 2003. Forysta flokksins hefur  ę sķšan reynt aš koma ķ veg fyrir aš Sjįlfstęšismenn neyddust meš einhverjum hętti aš standa viš žetta tiltekna loforš. Jón Siguršsson er sįr en žaš er einnig sįrt aš heyra hann hlķfa žeim viš įsökunum sem sķst skyldi.

            Śrslit mįlsins nś breyta lķklega engu um aš öšru leyti hversu langt er ķ žaš aš įkvęši af žessu tagi verši sett ķ stjórnarskrį. Meš hlišsjón af hversu hratt og ķ reynd fljótfęrnislega var stašiš aš mįlinu nś mį telja vķst aš įkvęšiš hefši hlotiš żtarlegri umfjöllun og veriš breytt ķ lögbundinni annarri mešferš žess į Alžingi sem kemur saman eftir kosningar ķ vor. Breytt įkvęši yrši žį aš leggja aftur fyrir nżkjöriš Alžingi og - sé ekki reiknaš meš aš žing yrši rofiš į nęsta kjörtķmabili -hefši slķkt breytt frumvarp til stjórnarskrįrįkvęšis ekki oršiš aš lögum fyrr en ķ fyrsta lagi įriš 2011. Viš stöndum žvķ ķ sömu sporum nś og įšur en kom til žessa sżndarleiks į Alžingi Ķslendinga ķ mars 2007.

 

               

 


49. Tumaganga meš eldhśsdagsumręšum

              Viš Tumi vorum aš kanna įšan hvort fyndust einhver merki um vor hérna nišri ķ Kópavogsdalnum. Ekki sįum viš mörg dęmi um hin klassķsku vortįkn en byggingarkranar spretta upp eins og krókusar, nęršir af śtlendum įburši, Pólverjum, Lettum og Eistum. Žó aš enn sé biš ķ söngfuglana barst mikiš klaktķst nišur ķ dalinn og mįtti heyra vęngjaslįtt og einstaka illskugarg. Viš nįnari eftirgrennslan varš mér ljóst aš tķstiš barst til okkar frį grįu hamraborginni viš Austurvöll žar sem menn eru nś sem óšast aš klekja śt frumvörpum įšur en bjargiš veršur rżmt, hreišrum kastaš af syllunum og allt haft til reišu fyrir kosningar ķ maķ.

            Tumi kvašst ekki hafa hlustaš į eldhśsdagsumręšur ķ gęrkvöld. Hann hefur takmarkašan įhuga į pólitķk. Žaš kemur til af žvķ aš hann skilur illa mannamįl; eins og flestir vita snżst pólitķk meira um aš segja eitthvaš en aš gera eitthvaš.
            - Žetta hefur varla veriš spennandi žįttur, bętti hann viš.
            Ekki ķ heild, ansaši ég, en žó gętti spennu öšru hverju og ekki sķst žegar žingforseti fór aš slį ķ bjölluna undir ręšu hęstvirts žing­manns Ögmundar. Ég neita žvķ ekki aš ég var oršinn spenntur aš sjį hvort žing­forseti yrši į endanum aš slį kjušanum ķ höfušiš į hęstvirtum žing­manni svo aš hann hętti aš męra fósturjöršina og hina gręnu og vęnu framtķš. En žingmašurinn slapp naumlega viš höggiš. Žetta var lengsta nišurlag į ręšu sem ég hef heyrt. Um tķma hélt ég aš einhver utanaš­komandi yrši aš lęšast upp aš pśltinu og hvķsla ķ eyra hęstvirts žing­manns Ögmundar: „Ekki spyrja hverjum klukkan glymur; hśn glymur žér." Ég dró andann léttar žegar Ögmundur var örugglega bśinn.

            - Eitthvaš annaš sem žér fannst standa uppśr, spurši Tumi.
            Kjóllinn hennar Žorgeršar menntó. Hśn var eins og paradķsar­fugl innan um alla svartbakana, sannkallaš vorblóm ķ skęrum litum, stakk ķ stśf aš žessu leyti; en hljóšin frį henni minntu leišinlega į svart­bak. Og ég sé lķka fyrir mér frķsörinn į Kolbrśnu Hall­dórs; hann var sér į parti; greinilegt aš hįrgreišslumeistarinn fékk ekki aš vera ķ neinu stór­išjustoppi žegar Kolbrśn settist ķ stólinn hjį honum. Ég man ekki lengur hvaš hśn sagši.

            - En karlarnir, žeir hljóta sumir aš hafa talaš lķka.
            Jś, jś, žaš sįust žarna dökk jakkaföt og bindi ķ pśltinu. 24 prósentin viršast hafa virkaš į Steingrķm Sigfśss eins og róandi lyf. Hann var landsföšurlegur og talaši af blaši. Žaš var myglugręn slikja yfir ręšunni hjį honum. Steingrķmur er eins og góšur djass­leikari. Hann nęr sér ekki į strik nema hann tali af fingrum fram og sé skaphiti ķ honum. En sį sem gekk lengst ķ žvķ aš reyna aš fį mann til žess aš hlusta į eitthvaš sem er lķfsins ómögulegt aš hlusta į var Björgvin G. Hann var sķfellt aš tala um frjįlslyndan jafnašarmann. Žegar hann lauk mįli sķnu var ég oršinn žunglyndur jafnašarmašur.

            - Var enginn meš hśmor ķ ręšunni hjį sér, spurši Tumi?
            Nei, žetta var alvarlegasta samkoma sem ég hef oršiš vitni aš ķ sjónvarpi ķ hįa herrans tķš. Žaš var engu lķkara en allir žingmenn vęru viš kistulagningu. Munnvikin į Gušna Įg nįšu nęstum nišur į stól­armana. Nei, žaš var ekki plįss fyrir hśmor į alžingi ķ gęrkvöld. Nema aš ręšan hjį formanni Framsóknarflokksins hafi veriš ķsmeygilegur hśmor frį upphafi til enda? Hann talaši lįtlaust um Framsókn eins og hśn vęri stęrsta stjórnmįlaafliš ķ landinu, vaktari ęšstu hugsjónanna og hinn eini sanni bošberi glęstrar framtķšar. Ég veit aš Jón formašur hefur hśmor. Ég hélt aš hann ętlašist til aš vera tekinn alvarlega žarna į skjįnum frammi fyrir alžjóš. En hann hlżtur aš hafa veriš gripinn óvišrįšanlegri gamansemi og ķrónķu žegar hann setti žessa ręšu saman. Mér fannst hśn a.m.k. leiftrandi af hįrbeittum, ķrónķskum hśmor.

 


48. Tumaganga meš žjóšareign og nįttśruaušlindum

   

            Hvers vegna er stjórnarandstašan og framsóknarmenn aš tönnlast į žvķ sżknt og heilagt aš žurfi ķ öllum gušs bęnum aš binda žaš ķ stjórnarskrįna aš nįttśruaušlindir į landi og ķ sjó į yfirrįšasvęši ķslenska rķkisins séu eign žjóšarinnar, sameign žjóšarinnar, žjóšar­eign. Žessi hugtök merkja ķ sjįlfu sér ekki neitt fram yfir žaš sem felst ķ žvķ aš ķslenska rķkiš hefur fullveldisrétt yfir žessum nįttśruaušlindum. Ķslenski löggjafinn getur sett žęr reglur, sem hann kżs, um nżtingu žessara aušlinda svo fremi sem žęr brjóta ekki ķ bįga viš stjórn­arskrįna, t.d. eignarréttarįkvęši hennar. Žaš kemur lķka glöggt fram ķ greinargerš meš hinu hrašsošna stjórnlagafrumvarpi aš höfundar frumvarps­ins lķta svo į aš hugtakiš „žjóšareign" merki ekki nokkurn skapašan hlut žegar grannt sé skošaš; ķ žvķ felist einvöršungu - og er einhver langsóttasta orš­skżring sem ég hef augum litiš - sś yfirlżsing aš Ķslendingar hafi allir sameiginlega hagsmuni af žvķ aš nżting aušlinda til lands og sjįvar fari fram meš skynsam­legum hętti.

            Ég įtta mig ekki almennilega į hvaš menn hugsa sér aš muni breytast ef frumvarps­įkvęšiš nęr inn ķ stjórnarskrįna. Hitt er ķ mķnum huga alveg ljóst aš ķslenska rķkiš hefur fullveldisrétt yfir öllum nįtt­śruaušlindum Ķslendinga og Alžingi getur žess vegna samžykkt lög sem afnema kvótakerfiš og heimila öllum Ķslendingum aš stunda fiskveišar hér viš land. Slķkt mundi ekki brjóta ķ bįga viš eignarréttarįkvęši stjórnarskrįr; jafnvel žó aš kvótagreifar lķti nś į veišiheimildir sķnar sem eign og fallist hafi veriš į žaš meš nokkrum hętti af dómstólum aš um žessar veišiheimildir gildi reglur eignarréttarins, er žaš ekki bundiš ķ stjórnarskrį aš eignir megi ekki rżrna vegna žess aš markašsvirši žeirra fellur. (Hitt er svo annaš mįl aš sjįvarśtvegur Ķslendinga žyrfti all­langan tķma til aš laga sig aš nżjum ašstęšum ķ žessum efnum.) 

            Meirihluti į Alžingi taldi žaš einhverju sinni skynsamlega nżtingu į fiskistofnum aš śthluta takmörkušum veišiheimildum til įkvešins hóps einstaklinga og fyrir­tękja og heimila mönnum aš stunda višskipti meš žessar veišiheimildir. Markašurinn hefur veršlagt žessar veišiheimildir ķ hina takmörkušu aušlind, fiski­stofnana, lķkt og markašurinn veršleggur t.d. hlutabréf ķ fyrirtękjum. Meirihluti į Alžingi hefur ekki enn séš neina įstęšu til eša tališ rétt aš bregšast meš einhverjum hętti viš žessum višskiptum meš veišiheim­ildir eša  veršlagn­ingu markašarins į žeim. Žjóšin hefur žvķ oršiš aš sętta sig viš aš žessar veišiheimildir eru metnar til veršs, ganga kaupum og sölum og falla jafnvel ķ arf. Żmsir hafa hagnast ótępi­lega og fyrirhafnarlķtiš en į móti kemur aš staša sjįvarśtvegsins er mun betri nś en oftast įšur; aš žvķ leyti hefur kvótakerfiš veriš allri žjóšinni til nokkurra hagsbóta.

            Žaš mį vel vera aš hefši mįtt haga žessari fisk­veišastjórnun einhvern veginn öšru vķsi en tiltekin leiš varš fyrir valinu. Viš sitjum uppi meš hana, hvort sem okkur lķkar betur eša verr. Alžingi getur svo gert hvaš sem žaš vill, hvort sem er aš finna ķ stjórnarskrįnni eša ekki inni­haldslaust įkvęši um „žjóšareign". Alžingi getur haldiš kvótakerfinu óbreyttu um aldur og ęvi, žaš getur heimilaš öllum aš nżta sér aušlindir sjįvar eša lįtiš sér detta ķ hug jafnvel aš breyta tilhögun į stjórnun fiskveiša hér viš land. Kvóta­kerfiš er ekkert nįttśru­lögmįl. Žaš byggir į lögum frį Alžingi, lögum sem endurspegla hvernig fullveldisréttur ķslenska rķkisins nęr til nįttśruaušlinda į landi og ķ sjó innan yfirrįšasvęšis žess.   

 

           

 


« Fyrri sķša | Nęsta sķša »

Um bloggiš

Tumagöngur

Tumi sżndi mér žann vinįttuvott į hverju kvöldi ķ 15 įr aš fallast į aš ég fengi aš fara śt meš honum aš ganga. Hann dró mig į eftir sér ķ ól og beiš ęvinlega rólegur ef ég žvęldist frį honum eša villtist. Hann tók žvķ einnig meš jafnašargeši žegar ég ręddi viš hann um hvašeina sem lį mér į hjarta ķ žessum gönguferšum og įtti žaš stundum til aš rjśfa einręšu mķna meš skarplegum athugasemdum. Nś er Tumi allur. Hann hefur hvķlt ķ tvö og hįlft įr undir björkum ķ Marteinsseli. Ég fer samt enn ķ Tumagöngu į hverju kvöldi. Ég skrafa enn upphįtt viš sjįlfan mig og Tumi skżtur inn einu og einu orši. Ég finn hvernig hann togar ķ mig ķ ólinni į eftir sér. Ég žykist vita hvert viš erum bįšir aš fara.

Höfundur

Jón Örn Marinósson
Jón Örn Marinósson

Bloggvinir

Mars 2024
S M Ž M F F L
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31            

Heimsóknir

Flettingar

  • Ķ dag (19.3.): 0
  • Sl. sólarhring:
  • Sl. viku:
  • Frį upphafi: 0

Annaš

  • Innlit ķ dag: 0
  • Innlit sl. viku:
  • Gestir ķ dag: 0
  • IP-tölur ķ dag: 0

Uppfęrt į 3 mķn. fresti.
Skżringar

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband