33. Tumaganga með Mogganum og Hæstarétti

 

 

            Ég vona að forsíða Morgunblaðsins föstudaginn 2. febrúar hafi verið mistök en ekki dæmi um breytta stefnu og ný efnistök á ritstjórn blaðsins. Fréttafrásögn og myndbirting af fimm hæstaréttardómurum voru blaðinu til álitshnekkis og vanhugsuð æsifréttamennska. Morgunblaðið ætti að biðja þjóðina og Hæstarétt afsökunar.
            Það eru ýmsar ástæður til þess að mér blöskraði. Ég nefni til dæmis:
1. Morgunblaðið og ritstjórn þess hafa fram að þessu lagt áherslu á að lesendur geti treyst því að blaðið stundi það sem stundum er kallað „óhlutlæg" fréttamennska, þ.e. að greint sé glöggt á milli beinna frétta annars vegar og hins vegar fréttaskýringa eða túlkunar og skoðana blaðsins á því sem lesa má úr frétt. Á forsíðunni á föstudaginn var þessi regla freklega brotin.
2. Hæstiréttur Íslands, æðsta dómstig hér innanlands, er skipaður virtum lögfræð­ingum, þrautreyndum sérfræðingum á sviði laga og réttar, sem ég er ekki í nokkrum vafa um að hafa í heiðri í öllum sínum verkum lög landsins og beita þeim við úrlausn dóma af ríkri rétt­lætiskennd, réttsýni og heiðarleik. Það er fáheyrð ósvífni og ómakleg árás á æru þessara manna þegar Morgunblaðið leyfir sér að birta myndir af þeim á forsíðu eins og þeir séu dæmdir sakborningar. Lögfræðingar, dóm­þolar og aðrir, t.d. blaðamenn og ritstjórar blaða, geta verið ósammmála niðurstöðum Hæstaréttar. Menn lesa þá væntanlega öðru vísi í gögn máls og túlka lagafyrirmæli með öðrum hætti en hæstaréttardómarar í viðkom­andi máli. Menn eiga þá að ræða slíkan ágreining í sér­stökum greinum en sæmir ekki blaði, sem vill teljast virtur fréttamiðill, að matreiða frétt af niðurstöðu dómsmáls með þeim hætti sem Morgunblaðið gerði á föstu­dag. - Nýverið var dæmt í einhverjum þætti svonefndra Baugsmála í Hæstarétti. Niðurstaða hæstaréttar um hluta sakarefnis byggðist t.d. á túlkun á tilteknu hugtaki í lagagrein. Óefað varð túlkun Hæstaréttar á þessu hugtaki, sem var mun þrengri en túlkun ákæruvaldsins, til þess að ákærðir menn voru ekki af lagatæknilegum eða formlegum rökum dæmdir sekir um tiltekið atferli þó að fæstir efist um að hinir ákærðu höfðu stundað þetta atferli. Setjum sem svo að ritstjórn Morgunblaðsins hefði - eins og fleiri - verið ósammmála niðurstöðu Hæstaréttar. Hefði mönnum þótt við hæfi að blaðið birti á forsíðu myndir af hæstaréttar­dómurum yfir fyrirsögninni „Þeir vildu ekki fullnægja réttlætinu"?
3. Í hvaða tilgangi er Morgunblaðið að „þjarma" með þessum hætti að dómurum hæstaréttar? Telur ritstjórn blaðsins það til réttarframfara og álítur hún að það muni leiða til „réttlátari" dómsuppkvaðninga hjá íslenskum dómstólum, héraðdómstólum og Hæstarétti, ef dómurum sé gert ljóst fyrirfram að Morgunblaðið muni birta myndir af þeim eins og hverjum öðrum „sakborningum" ef þeir gæti þess ekki í dómum sínum að taka ekki aðeins mið af lögum og rétti heldur líka af skoðunum ritstjórnar Morgun­blaðsins á því hvernig eigi að dæma í máli, hvað sé réttlát niður­staða? - Ég er ekki í nokkrum vafa um að réttlætið ætti erfiðara upp­dráttar í íslensku samfélagi ef æðsta dómsvald væri fengið þannig dómstól götunnar og aðilar að dómsmáli ættu það undir skoðun manna á ritstjórn Morgunblaðsins hvernig leyst yrði úr réttarágreiningi fyrir lögskipuðum, íslenskum dómstól.

Steingrímur Hermannsson svaraði einhverju sinni í fréttaviðtali, þegar honum var borið á brýn að hafa gert eitthvað sem samræmdist ekki lögum og reglum, að hann skyldi aldrei gera þetta aftur. Ég vona að ritstjórn Morgunblaðsins geri þetta aldrei aftur. Þetta var „svartur föstu­dagur" í sögu blaðsins. Ef eigendur og ritstjórn Morgunblaðsins telja enga aðra leið færa til að auka sölu blaðsins en að reyna að láta það líkjast æ meira DV, ættu þeir að beita til þess öðrum aðferðum en að grafa undan trausti fólks á Hæstarétti Íslands og leiða dómara hans í gapastokk á fjölmiðla­torginu eins og ótínda sakamenn.