63. Tumaganga með uppstigningarstjórn Ingibjargar Sólrúnar

 

            Ný samsteypustjórn Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar gæti þess vegna kallast „uppstigningarstjórn". Þessi nafngift á ekki aðeins við vegna þess að flokkarnir byrjuðu opinberar viðræður um myndun þessarar ríkisstjórnar á uppstigningardag heldur einnig vegna þess að  með myndun þessarar stjórnar tókst Ingibjörgu Sólrúnu að stíga upp á ný til stjörnu­himins stjórnmálanna.

            Ég bjó mér til kenningu um atburðarás á meðan við Tumi fengum okkur kvöldröltið áðan. Ég ætlast ekki til að nokkur maður taki mark á þessari kenningu. Eflaust finnst mörgum hún hreinasta vitleysa og að sjálfsögðu hef ég ekkert fyrir mér í þessu. En Tuma fannst kvöldgöngukenningin ekkert fjar­stæðukenndari en margt annað svo að ég læt hana flakka hér:

 

            Ingibjörg Sólrún hefur ekki verið með hýrri há síðan henni mistókst hrapallega það ætlunarverk sitt í alþingiskosningum árið 2003 að fella Davíð Oddsson, forsætisráðherra. Hún náði ekki einu sinni þingsæti og hélt sig baksviðs um skeið með þá byrði að hafa skyndilega og að óvörum mörgum kjós­endum sínum stigið niður úr stóli borgarstjóra.

            Eftir að hafa náð í for­mannstitil Össurar Skarphéðinssonar má ætla að Ingibjörgu hafi verið deginum ljósara að Samfylkingin, undir forystu hennar, yrði að ná góðum árangri, helst glæsilegum, í næstu al­þingiskosninum ef hún, Ingibjörg, ætti ekki að bíða aftur nokkurn hnekki á pólitískum framaferli sínum og jafnvel eiga á hættu að missa formannsembættið.

            Út á við náði Ingibjörg ekki að njóta sín með sama hætti og áður síðustu tvö árin. Fólk hafði orð á þessu og í vetur ætlaði henni ekki að takast - eins og í borginni forðum - að verða þessi baráttudjarfi, glaðbeitti og einarði stjórnmála­maður sem laðaði til sín fólk í baráttu gegn ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks.

            Eftir áramót, uppákomuna í Frjálslynda flokknum og endalok „kaffi­bandalagsins" var greinilegt að Ingi­björg hafði áhyggjur af komandi kosningum. Þegar niðurstöður skoðana­kannana í febrúar og mars fóru síðan að sýna að fylgi félagshyggjufólks reyttist af Sam­fylkingu en hlóðst utan á Vinstri-græn (þau voru um tíma að verða nær jafnstór flokkur) má geta sér til að Ingibjörg hafi einnig farið að óttast um staða hennar sem formanns í Samfylk­ingunni gæti veikst til muna nema tækist að fella ríkisstjórnina og henni tækist í hlutverki forsætisráðherra að koma Samfylkingu í ríkisstjórn með Vinstri-grænum og þá Frjálslyndum ef þá þyrfti til við myndun þingmeiri­hluta.

            Eins og kunnugt er tókst Ingibjörgu og Samfylkingarfólki með miklum dugnaði að ná smám saman mun betri stöðu í skoðanakönnunum þegar leið nær kosningunum. En þá virtist fylgið ætla að reytast aftur af Vinstri-grænum og voru sterk teikn á lofti um það síðustu tíu daga fyrir kosningarnar að væri tæpt að Samfylk­ingu, Vinstri-grænum og Frjálslyndum tækist að fella ríkisstjórn­ina. Framsóknarflokksins virtist þá ekki bíða annað en drjúgt tap en Sjálf­stæðis­flokkur stefndi í að bæta við sig. Í vikunni fyrir kosningar hefur Ingi­björgu án efa verið ljóst að kæmi ekki til eitthvert kraftaverk, sem gjör­breytti fylgishorfum félagshyggjuflokk­anna til hins betra, yrði næsta ríkisstjórn ekki mynduð án þátttöku og undir forystu Sjálf­stæðisflokksins. Þar sem Ingibjörg ætlaði sér ekki að vera ótilneydd í stjórnar­and­stöðu næsta kjörtímabil og hætta þannig pólitískri framtíð sinni, hafa hún og aðrir stefnu­mótandi forystu­menn í Samfylkingunni þá þegar farið að leggja drög að því með hvaða hætti mætti ná málefnalegu sam­komulagi við Sjálfstæðisflokk ef til þess kæmi að Geir Haarde leitað eftir samvinnu við Samfylkinguna.

            Strax eftir kosningar var ljóst að stjórnarandstaðan hafði ekki bolmagn til að mynda meirihlutastjórn. Framsóknarflokkur hafði tapað hressilega og formaðurinn, iðnaðarráðherra, og umhverfisráðherra dottið út af þingi. Jafn­framt var ljóst að þingmeirihluti ríkisstjórnar­flokk­anna var svo tæpur að var ekki ráðlegt að treysta á að hann héldi og hætta á að einn þingmaður gæti þess vegna beitt stjórnina þrýstingi. Geir Haarde og aðrir í forystu Sjálfstæð­is­flokks­ins höfðu ekki áhuga á að halda stjórnarsamstarfinu áfram og mátu það strax svo (væntanlega á grundvelli viðræðna á milli „góðkunningjanna" Geirs og Ingibjargar) að ætti að mynda nýja ríkisstjórn með Samfylkingu.

            Framsóknarmenn gerðu sér loks grein fyrir að nærveru þeirra var ekki óskað í næstu ríkisstjórn og að málefnaþreifingar á milli Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar voru þegar hafnar. Eftirleikurinn tók undraskamman tíma. Inigbjörg var staðráðin í að styrkja stöðu sína á meðal flokksmanna sinna með því að koma Samfylkingunni í ríkisstjórn og kunningsskapur milli hennar og Geirs Haarde virðist hafa átt drjúgan þátt í hversu vel það gekk. Ingibjörgu og Samfylkingarfólki tókst að koma ýmsum baráttumálum sínum inn í stjórnar­sáttmálann en það lét ekki gamlar heitingar í garð Sjálfstæðisflokksins og stór orð um misskiptingu auðs og ofurvald kapítalsins koma í veg fyrir að Sam­fylkingin legði praktískt og pragmatískt mat á úrslit kosninganna. Samfylk­ingin tók þannig bæði vinsamlegt tillit til talsmanna frjálshyggju og markaðshyggju og mildaði sósíaldemókratíska afstöðu sína með hliðsjón af heimssýn sem margir héldu að væri Samfylkingarfólki býsna fram­andi í ljósi þess sem það hefur látið á sér skiljast í allhörðum stjórnmálaumræð­um á þingi í vetur og víðar.

            Ignibjörg Sólrún var farin að ganga í einhverja endurnýjun strax í upphafi vikunnar eftir kosningar. Það réttist úr henni, alvörusvipurinn vék fyrir brosi og engu líkara en hún væri að losna undan þungu fargi. Hún sá þá strax fram á að allt stefndi í að sér hefi tekist að bjarga pólitískri stöðu sinni í Samfylkingunni og nú væru bjartari tímar framundan, fyrir hana og fyrir Samfylkinguna ef vel væri á haldið. Ekki spillti það svo persónulegri ánægju Ingibjargar að ríkis­stjórn Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar var vissulega eini raunhæfi kosturinn í stöðunni og endurspeglaði einna best vilja meginþorra kjósenda í kosningum þar sem náðist ekki - fremur en oft áður - afdráttarlaus niðurstaða.

            Nú er eftir að sjá hvernig Samfylkingu og grundvallarhugsjónum sósíal­demókrata reiðir af í stjórnarsamstarfinu. Um það getur enginn spáð á þessari stundu en ljóst að Ingibjörg hefur hætt miklu til í metnaði sínum og löngun til að stjórna og láta að sér kveða svo að hún gæti notað gullið tækifæri og stigið aftur upp á stjörnu­himin stjórnmálanna. Ný ríkisstjórn Geirs Haarde er vissulega uppstigningarstjórn Ingibjargar Sólrúnar.