7. Tumaganga um þjóðlendur með Standard, Púr og Árna Mattador

 

            Það blés svo skarpt á okkur í kvöld að Tumi vafraði hvað eftir annað til hliðar þar sem hann dró mig á eftir sér í ólinni.
            Er ekki allt í lagi, Tumagrey, svona rétt fyrir jólin?
            - Ætli þaðki, ansaði hann og leit snöggt aftur fyrir sig eins og til að fullvissa sig um að ég hefði ekki hrakist frá honum undan veðrinu. Ég vildi samt gjarnan merkja betur hérna utan í ljósastaurinn. Þetta voru ekki nema örfáir dropar hjá mér áðan.
            Farðu nú ekki of geyst í því, Tumi, að merkja þér blettinn hérna. Þetta gæti verið þjóðlenda.
            - Ég læt þá reyna á það fyrir dómstólum, sagði Tumi og lyfti löppinni við ljósastaurinn.
            Heldurðu að hafi eitthvað upp á sig fyrir þig, spurði ég, að grípa til varnar fyrir dómstólum?
            Tumi leit upp á mig, glotti sjálfbirgingslega og hristi sig.
            - Hannes Hólmsteinn er búinn að vinna öll sín mál. Dómaranir hljóta að gæta fyllsta réttlætis gagnvart mér eins og Hannesi. Annnars má ég hundur heita.
            En einmitt þar liggur hundurinn grafinn. Þú ert hundur, Tumi. Dómarar líta allt öðrum augum á hunda en menn. Það breytti öllu fyrir Hannes Hólm­stein.  Ég held að hundum sé hins vegar fátt til varnar og málsbóta fyrir dómstólum.
            - Ég fæ Gest Jónsson til að reka málið fyrir mig, ansaði Tumi hróðugur og skokkaði af stað. Gestur er pottþéttur verjandi. Það væri ekki enn komið að dómsuppkvaðningu yfir Axlar-Birni og Guy Fawkes ef Gestur hefði verið búinn að opna lögfræðistofu fyrir fjögurhundruð árum.
            Reyndu ekki að gera þér vonir um, Tumi, að Gestur fáist til að taka að sér máls­vörn fyrir þig. Hann stendur í svo viðamiklu málastappi að stórsér á honum. Hann er kominn með Baug undir augun.
            - Gestur finnur örugglega smugu fyrir mig, ansaði Tumi. Hann er hreint ótrúlega naskur á að finna smugur. Sérðu allar smugurnar sem hann er búinn að finna fyrir Jón Ásgeir.
            Já, en Jón Ásgeir er miljarðamæringur. Þú ert bara skosk-íslenskur blend­ingur og átt ekki neitt nema bælið þitt og jaskað bein. Þú þarft að rétta Gesti meira en eina hnútu ef þú vilt fá hann til að finna smugur fyrir þig.
            Tumi nam staðar, hugsi á svip. Svo sagði hann:
            - Ef þú gefur mér bjúga á aðfangadagskvöld ætla ég að geyma það handa Gesti.
            Heldurðu að Gestur Jónsson, hæstaréttarlögmaður, geri það fyrir eitt hundskvikindi að smeygja sér í svörtu skikkjuna með bláu bryddingunum fyrir eitt bjúga!? Ha! Ég er viss um að hann tekur andvirði eins bjúga fyrir það eitt að segja upphátt í réttarsal tvö orð, t.d. „Haraldur" og „Johannesen". Það kostaði þig örugglega hálft bjúga í viðbót að fá hann til að segja upphátt „ríkislögreglu­stjóri".
            - Fyrst þú minnist á Harald Johannesen, sagði Tumi eins og hann vildi eyða talinu um hugsanlega málsókn út af þjóðlendum. Það er illa komið fyrir honum núna. Mér er sagt að hann sé vanhæfur til að leggja dóm á jólasteik­ina á aðfangadagskvöld. Hann ætlar nefninlega að elda hana sjálfur. Það sér auðvitað hver heilvita maður - og ekki bara hann Gestur - að það verður ekkert að marka hvað Haraldi finnst um steikina. Ég tala ekki um ef hann hefur í ofanálag keypt steikina í Bónus.
            Við Tumi vorum komnir að andapollinum neðst í læknum í Kópavogs­dal sem Gunnar Birgis lét innrétta upp á nýtt þegar hann var á atkvæðaveiðum fyrir sveitarstjórnarkosningar í vor. Á pollinum lónuðu nokkrar gæsir og endur en sáust engin atkvæði. Gunnar veiddi þau öll.
            Hvað finnst þér um Standard og Púr, spurði ég.
            - Mér finnst þeir hundfúlir þó að ég segi sjálfur frá, ansaði Tumi. Er hægt að hugsa sér nöturlegri jólajöf en svona lánshæfismat. Ég skil ekki hvaða upp­eldi þeir hafa fengið, þessir Standard og Púr. Það ætti að senda þá á meðferðar­heimili eða í Kastljósið til Þórhalls. Hvað á það að þýða að eyði­leggja jólin svona fyrir heilli þjóð!? Það verður sjón að sjá okkur með allt fráhneppt ef við týnum úrvalsvísitölunni!
            Árni Mattador sagði að það væri Alþingi að kenna að hefði hlaupið þessi fýla í Standard og Púr. Þingmenn hefðu samþykkt lagafrumvarp um lækkun matarskattsins sem hann lagði fyrir Alþingi. Hann hefði aldrei trúað því fyrir­fram að þingmenn væru svona vitlausir. Ef hann hefði grunað að þingmenn ætluðu að samþykkja frumvarpið hefði hann aldrei látið sér detta í hug að mæla fyrir því. En þeir samþykktu frumvarpið og þess vegna laumuðu Standard og Púr þessum jólaglaðningi í skóinn okkar. Ég dáist að Árna Mattador. Hann kemst alltaf að kjarna málsins.
            - Ég heyrði áðan, sagði Tumi, að Standard og Púr hefðu látið kartöflu í skóinn hjá Árna Mattador.
            Hvernig brást hann við því, spurði ég.
            - Hann á að hafa sagt að þetta væri ekki sinn skór.
            Datt mér ekki í hug, sagð ég, og við Tumi héldum áfram göngu okkar upp með Kópavogslæknum.   
              

  

 

 

6. Tumaganga með smjörklípubragði og ákveðnum greini

 

 

            Svo er að heyra á ýmsum frétta- og blaðamönnum að þeim hafi komið á óvart þegar Davíð Oddsson upplýsti í sjónvarpsviðtali í haust að hann hefði lært það, sem hann nefndi „smjörklípuaðferð", af konu nokkurri sem hann tilgreindi og ég man ekki gjörr hver var, og þessari aðferð hefði hann beitt gjarnan í þrasræðum við andstæðinga sína í stjórnmálum. Ég hlýt að viðurkenna að þessi „uppljóstrun" Davíðs var mér engin opin­berun enda hef ég nánast aldrei í 25 ár heyrt til hans í pólitískri þrætu við and­stæðinga án þess að hann beitti þessu glímubragði. En það voru sumsé einhverjir á meðal þrautreyndra blaðamanna sem höfðu ekki tekið eftir þessu.
            Síðan Davíð upplýsti tilurð þess, að hann fór að nota þetta bragð, hefur nafn­giftin „smjörklípubragð" skotið upp kollinum hvað eftir annað í fjölmiðlum þegar menn átta sig á að verið er að snúast gegn andstæðingi með þeim hætti sem Davíð nefndi og hann að sagði að hefði oft reynst sér vel. Þetta er í sjálfu sér skemmtileg nafngift hjá Davíð og söguskýringin ágæt en ég geri samt ráð fyrir að Davíð hafi vitað sem er að „smjöklípu­bragð­ið" er æfagömul rökræðubrella eða villurök sem kallast á latínu „argu­ment­um ad hominem". Þá er gagnrýni eða umræðu beint að þeim, sem fullyrðir eitthvað, í stað þess að gagnrýna fullyrðinguna sjálfa og hrekja hana með gildum rökum. Villurök af þessum toga birtast í mörgum afbrigðum. Til dæmis er hægt að draga persónueinkenni viðkomandi and­stæðings, þjóðerni eða kynþátt inn í umræð­una. Enn fremur er algengt að vakin sé athygli á að sá, sem staðhæfir að eitthvað sé rétt, hagnist á gef­inni niðurstöðu eða bent er á hagsmuna- eða persónu­bundin tengsl hans við um­ræðuefnið, félagið, flokkinn eða hópinn sem ræðumaður  heyrir til eða er fulltrúi fyrir.   
            Argumentum ad hominem er algengast í þessum þremur afbrigðum:
(1) ad hominem (niðrandi): Í stað þess að ráðast gegn fullyrðingu er ráðist gegn persónunni sem heldur því fram að fullyrðing sé sönn.
(2) ad hominem (aðstæður): Í stað þess að ráðast gegn fullyrðingu er bent á tengsl milli persónu, sem heldur fram fullyrðingu, og aðstæðna hennar.
(3) ad hominem (tu quoque): Í þessu afbrigði málsvarnar er bent á að persóna fari ekki eftir því sem hún boðar öðrum að gera í fullyrðingu sinni.
            Dæmi:
(i) Þú þykist halda því fram með rökum að guð sé ekki til en þú ert bara að apa upp vitleysuna eftir öðrum. (Ad hominem - niðrandi)
(ii) Við skulum ekki taka neitt mark á því sem kemur fram í áliti Háskól­ans í Reykjavík því að skólinn þiggur umtalsverðar fjárhæðir frá Versl­unarráði. (Ad hominem - aðstæður)
(iii) Þú segir að ég ætti ekki að drekka en þú sjálfur ert ekki barnanna bestur í þessum efnum. (Ad hominem tu quoque)
(iv) Þessi tillaga Samfylkingarinnar um aðgerðir til að bæta kjör aldraðra er ekki svara verð. Við vitum hér á Alþingi að frá fyrsta degi hefur Sam­fylkingin sérhæft sig í vitlausum tillögum. (Ad hominem - niðrandi)

Argumentum ad hominem er eitthvert vinsælasta glímubragð stjórn­málamanna sem vilja komast hjá því að rökræða um staðhæfingu við pólitískan andstæðing, hvort sem er í ræðustól, umræðuþætti eða í rituðu máli. Menn geta gert sér það til dundurs á hverjum degi að finna þessi villurök í mál­flutningi allra stjórnmálamanna í öllum flokkum. Davíð er langt í frá eini stjórnmálamaðurinn sem hefur snúist gegn and­stæðingum sínum með argumentum ad hominem en nafngiftin „smjörklípubragð" tengir þessi villurök við hann, mann sem beitti þessum villurökum hvað eftir annað þegar andstæðingar hans voru að reyna að fá hann út í efnislega rök­ræður.
Til að sýna fram á að sá, sem talar, noti argumentum ad hominem verður að tilgreina efnisatriði í atlögu- eða gagnrýnislið og færa að því gild rök  að persónugerð, aðstæður, hagmsunir eða tengsl ræðumanns, sem heldur fram fullyrðingu, komi því ekkert við hvort fullyrðing hans sé rétt eða röng. Sá sem verður fyrir argumentum ad hominem gerir réttast í því að falla ekki fyrir þessu glímubragði og hvika hvergi frá umræðuefninu sjálfu. Sá sem glepst til að svara gagnrýni eða ávirðingu, sem fólgin er í argument­um ad hominem, bregst þá við eins og andstæð­ingur hans ætlaðist til, hann beinir umræðu og athygli að sjálfum sér og frá hinu eiginlega viðfangsefni sem upphafleg fullyrðing varðaði.

......Og úr því að ég minntist á fréttamenn og blaðamenn hérna í upphafi. Á undan­förnum vikum hef ég tekið eftir því að fréttamenn á Stöð2 og RÚV eru sem óðast að taka upp þann óvana að klína viðskeyttum greini við örnefni og staða­heiti. Þetta er algengt í sænsku t.d. en hefur ekki tíðkast í íslensku nema þá um tiltölulega fá örnefni (t.d. Sogið, Elliðaárnar, Esjan, Flóinn), um styttingar á örnefnum (t.d. Stóllinn, Hlíðin, Bakkinn) eða þegar heimamenn eru að tala um kennileiti eða náttúrufyrirbæri í næsta nágrenni við sig, fjall eða fljót t.d. sem er vegna nálægðar sinnar orðinn nokkurs konar persónugerður nágranni eða samsveitungur heimamanna. Í fréttum í gærkvöld var „Eyjafjarðaráin" farin að flæða yfir Akureyrarflugvöll - ekki Eyjafjarðará - og menn voru farnir að bíða eftir að Ölfusáin flæddi yfir bakka sína. Það er hætta á að frétta­menn í sjónvarpi fari að bíða eftir því að Katlan gjósi ( í stað þess að Katla gjósi) eða hlaup komi í Skaftána (í stað þess að hlaup komi í Skaftá). Ég veit að samkvæmt nýjustu viðmiðum er ekkert rangt í notkun tungumáls og ekkert réttara en annað en ég leyfi mér a.m.k. að fullyrða að notkun viðskeytts, ákveðins greinis með örnefnum og staðarheitum, þar sem ekki er stuðst við staðbundna málvenju, er a.m.k. ekki vandað málfar. Ef fréttamenn ljósvakamiðlanna hafa ekki gengist undir að fara í sérstaka krossferð fyrir „Samtök um aukna notkun ákveðins greinis" ættu þeir að stilla þessari greinisnotkun með örnefnum og staðarheitum í hóf. --- Og af gefnu tilefni: Það eru engir bæir innst í Eyjafirði. Þeir eru fremst í Eyjafirði. Menn aka fram Skagafjörð en ekki inn Skagafjörð. Norðlendingar fá vægt taugaáfall þegar þeir heyra sunnlenska bögubósa segja að bær sé innst í Vatnsdal. Sjálfsagt fyrir ljósvakamiðla að umgangast taugakerfi Norðlendinga af nærgætni og varúð.   

5. Tumaganga með Kompási og Kastljósi í kringum jólatréð

 

 

Það er engu líkara en íslenskir fjölmiðlar hafi einsett sér að stela jólunum frá íslensku þjóðinni. Hvaða rétt hafa forráðamenn fréttadeilda og frétta­þátta til að dæla yfir fólk á síðustu dögum fyrir jól illa þefjandi sora sem leggst yfir aðdraganda hátíðarinnar eins og kæfandi mengun. Ég fæ ekki betur séð en hefði mátt bíða með það framyfir hátíðar að lesa yfir þeim, sem áhuga hafa á slíku, ásakanir í garð nafnkenndra einstaklinga um kyn­ferðislega misneytingu og öfuguggahátt og skreyta þennan hneykslunar­beljanda með ógeðfelldu myndefni. Ég fæ ekki betur séð en að „sjálf­skipaðir dómstólar" fjölmiðlanna hefðu að ósekju getað beðið með „aftökuna" fram yfir áramót, jafnvel fram yfir þrettándann. Slíkt hefði engu breytt að öðru leyti en því að þjóðin hefði fengið að halda sín jól í friði fyrir „vandlega unnum æsingafréttum". Jafnvel óvinaherir í fyrstu og annarri heimsstyrjöld höfðu með sér þegjandi samkomulag um að láta fallbyssurnar þagna á aðfangadag og jóladag. En kompásar og kast­lýsingar mega greinilega ekki til þess að hugsa að slaka á í baráttunni gegn „hinu illa" og fyrir „betra mannlífi" í þágu „sannleika og réttlætis". Jafnvel jólagleði fólks verður að fórna í kapphlaupinu um að vera fyrstur með æsisöguna, að vera öflugastur í aurkastinu og ganga lengra í því að minna þjóðina á að þrátt fyrir jólaljós, jólasálma, jólasveina og jóladót í skóinn sé samfélagið morandi í óþverra. Kastlýsingar slógu svo fyrri met í þættinum í kvöld þar sem ægði öllu saman, kynferðislegri misneytingu, eiturlyfjum, jólasveinum, kynfærum, jólatrjám, sjálfskvalafíkn, aðdrótt­unum um fjárdrátt, ljóðabókum, jólasöngvum, tölvupóstmyndum af nöktum karl­manni að sýna 14 ára stúlku á sér besefann og í lokin var svo klykkt út með sönglaginu „Við erum vinir að eilífu". Mér varð bumbult. Hvað eru yfirmenn RÚV, helstu „menningarstofn­unar" Íslendinga, að hugsa þessa síðustu daga fyrir jól? Hvar í víðri veröld dytti mönnum í hug sú smekkleysa að bera á borð fyrir grandalaust fólk í einum pakka  jól barnanna og tól karlanna? Hefur mönnum gleymst að jólin eru ljóssins hátíð en ekki kastljóssins klámtíð? Í guðs bænum, látum nú gott heita í bili. Lofið okkur, sem enn höfum sloppið undan „rannsóknarrétti" Stöðvar 2 og Kastljóssins, að njóta jólanna í friði.               

4. Tumaganga, 16.12.2006, í vetrarblíðu með minnkandi tungli og Sigurjóni

 

 

Ritstjórinn raunum hryggi er rekinn af fjölmiðlatröllum, borinn út á hjarn fyrir önnur gráðug fjöl­miðlatröll.
Ritstjórar og blaðamenn á Íslandi eru ekki öfundsverð hjörð. Tröll hafa menn sér til matar í helli sínum og hrækja þeim út úr sér ef þeim líkar ekki bragðið af skoðunum þeirra.
Ritstjórinn raunum hryggi boðaði útgáfu á nýju,íslensku blaði. Kollegi hans og þjáningarbróðir í íslenskum tröllmiðlahelli spurði ekki: Hvað stendur í blaðinu? Hann spurði: Hver stendur á bak við blaðið?
- Er það ekki stóra spurningin í hinum kapítalíska helli á Íslandi: Hvaða tröll á hvað? Ekki svo að skilja að þurfi að vera spyrja að því úr þessu mikið lengur. Eru það ekki átta eða tíu tröll og leppalúðar þeirra sem eru langt komin með að eignast alla skapaða hluti á Íslandi og hafa að auki eignast veð í sálum og lífi hvers einasta Flíslendings?
Mér hefði samt þótt eðlilegra að viðmælandi ritstjórans raunum hrygga hefði spurt hvað ætti að vera í nýja blaðinu, hvert yrði efni þess, hvernig efnistök, ritstjórnar­stefna, jafnvel hvort blaðinu væri ætlað að fylgja einhverri tiltekinni afstöðu til þjóðmála. En að slíku er ekki lengur spurt í íslenskum tröllmiðlaheimi. Mér þykir það varhugavert ástand. Nú hafa menn einungis áhuga á að fá vita hvaða tröll eigi hin nýju hellistíðindi, hvaða Trunt Trunt hafi boðist til að fita hinn brottrekna ritstjóra. Það sýnir kannski betur en nokkuð annað hvort hefur orðið einhver framför í íslenskum tröllmiðlaheimi.
- Framför? Hvers vegna er alltaf verið að biðja um framför? Við bara fæðumst, lifum og deyjum. Afi hrökk upp af um daginn. Var það framför? Já, eiginlega. Það losnaði um leið íbúð sem rúmaði sjö Pólverja - og tíu ef þeir voru nógu fullir.
Ég er farinn að sakna gömlu flokksblaðanna. Og ég held að blaðamenn og ritstjórar nýju, íslensku blaðanna megi fara að velta fyrir sér hvort það sé í raun og veru  ein­hvers virði - fyrir þá og fyrir okkur, hina Flíslendingana - að þeir skuli hafa tekið að sér þetta auvirðilega hlutverk sem fimmta varaaflið að snúast ævinlega í kringum tröll og auglýsendur.
Ég hef samúð með okkur, blaðalesendum, ritstjórum og blaðamönnum. Við erum öll - eins og stendur - týnd og tröllum gefin.

- Hver á þessa bloggsíðu annars?

 

3. Tumaganga, 15.12.2006, á góðum Degi með Birni Inga

Mig hefur lengi dreymt um að taka að mér stundakennslu í Háskóla Reykjavíkur. Ég hef verið að gæla við þessa hugmynd vegna þess að ég hélt að væri nóg að vera í réttri klíku í viðkomandi fræðigrein og geta sýnt deildarforseta fram á að maður kynni nóg í greininni, sem maður ætlaði að fá að kenna, til þess að láta það líta svo út gagnvart umheiminum að maður kynni heilmikið. En nú er borin von að þessi draumur minn um stundakennslu við háskólann geti ræst. Ég hef ekki ráðstöfunarrétt yfir einni einustu lóð á höfuðborgarsvæðinu. Ég get þakkað Birni Inga Hrafnssyni þessa stöðu mála. Hann hefur leitt þjóðina í allan sannleika um að menn fá ekki aukastarf sem stundakennarar hjá Háskóla Reykjavíkur nema þeir geti látið háskólann fá í staðinn verðmætt byggingarland í höfuðborginni. Ég vissi ekki að háskólastjórnin væri svona útsmogin. Ég vissi ekki að háskólastjórnin væru svona gírug í byggingarlóðir. Ég get gleymt því að reyna að fá stundakennslu við Háskóla Reykjavíkur. Búið mál. For gettitt! "Heldurðu virkilega að Björn Ingi hafi verið segja satt - að þetta hafi verið svona þegar Dagur fékk stundakennsluna?" Það kemur fyrir bestu menn, jafnvel Framsóknarmenn þegar þeir gá ekki að sér, að þeir segi satt. Hverjum ætti annars að detta í hug að ráða Dag sem stundakennara? Og sástu ekki hvernig Dagur brást við? Hann varð í framan eins og suddalegur mánudagur eftir pöbbarölt og miðbæjarflandur síðan á föstudagskvöld. Björn bloggvíkingakappi sagði líka að hann hefði sjaldan séð jafn hnitmiðað millirifjahögg með vinstri á meðan sú hægri small á kjammanum. Hann ætti að vita það. Hann hefur verið í hringnum í áratugi. "Æ, taktu af mér ólina og leyfðu mér að hlaupa. Mér finnst einhver ólykt af þessu. Verð að fá meira af hreinu lofti." Ólykt og ekki ólykt. Háskóli Reykjavíkur er greinilega kominn á lóðarí. Kjartan Gunnarsson gæti þess vegna verið orðinn háskólarektor ef hann hefði ekki tekið gullið frá Villa Þonn fram yfir rektorstign. En ég get gleymt því að fá stundakennsluna. Það er kannski allt í besta lagi. Það er greinilega meira upp úr því að hafa að vera verktaki í 15 klukkustundir á viku hjá Faxaflóahöfnum. Ætli ég fari ekki bara í Framsóknarflokkinn.

2. Tumaganga, 14.12.2006, í hæglætisveðri með olíuforstjórum.

 

 

Löggjöf getur oft verið ófullkomin og þvælst fyrir mönnum sem vilja framfylgja réttlætinu. Nú draga lögfróðir menn í efa og þeirra á meðal lærifaðir í lögfræði við Háskóla Íslands að í Samkeppnis­lögum sé að finna heimild til að sækja einstaklinga til refsingar vegna brota á ákvæðum 10. greinar laganna. Í greininni sé einvörðungu rætt um fyrirtæki, sbr. upphafsmáls­grein hennar: „Allir samningar og samþykktir milli fyrirtækja, hvort heldur þær eru bindandi eða leiðbeinandi, og samstilltar aðgerðir sem hafa að markmiði eða af þeim leiðir að komið sé í veg fyrir samkeppni, hún sé takmörkuð eða henni raskað eru bannaðar." Ríkissaksóknari hefur birt fyrrverandi forstjórum olíufélaganna ákæru vegna brota á 10. grein. Með ákærunni fylgja gögn sem sýna að þessi tilteknu einstaklingar höfðu forgöngu um og stjórnuðu verknaðinum sem ákært er fyrir. Í orðskýringa­kafla Samkeppnislaga er tilgreint að í lögun­um merki orðið „fyrirtæki" einstakling, félag, opinberan aðila eða aðra sem stunda atvinnurekstur. Saksóknari telur greinilega rétt að láta reyna á það fyrir dómstólum hvort ekki sé mögulegt á grundvelli 10. greinar að koma fram refsiábyrgð á hendur þessum forstjórum olíufélaganna í ljósi þess að orðið „fyrirtæki" nái skv. lögunum til einstaklinga sem stundi atvinnurekstur. Spurningin er væntanlega sú hvort forstjóri fyrirtækis geti skv. almennri málvenju og almennum skilningi fólks á orðinu talist einstakl­ingur sem stundar atvinnurekstur. Þeir sem telja vafa bundið að lögsækja olíuforstjórana benda líklegast á að það sé fyrirtækið eða félagið, sem stundi atvinnu­rekstur, en forstjórinn stjórni fyrirtækinu eða félaginu en geti ekki skv. viðteknum skilningi talist einstaklingur sem stundi atvinnu­rekstur.

Í Samkeppnislögum er fangelsisvist eitt af viðurlögum sem nefnd eru vegna brota á lögunum. Nú verða aðeins einstaklingar settir í fangelsi og þegar brotin varða 10. greinina þá aðeins einstaklingar sem stunda atvinnurekstur. Maður sem á fyrirtæki eða hlut í fyrirtæki og tekur jafnframt mikilvægar ákvarðanir um rekstur þess, hvort sem hann er forstjóri þess eða situr í stjórn þess, hlýtur að teljast einstaklingur sem stundar atvinnurekstur í skilningi laganna. Ákvæði 10. gr. hljóta því að ná til hans sem einstaklings með hliðsjón af merkingarskýringu laganna á orðinu „fyrirtæki". Ef til vill á það eftir að ráða talsverðu um niðurstöðu málsins, sem nú hefur verið höfðað á hendur fyrrverandi forstjórum olíu­félaganna, hvort þeir áttu hlut í félögunum, sem þeir stjórnuðu, á þeim tíma sem ætluð brot voru framin.    

1. Tumaganga, 13.12.2006, í stilltu veðri og vægu frosti.

 

 

Hefurðu heyrt talað um „ferskeytluvind"? Hefurðu heyrt sagt um einhvern að „hann hafi leyst ferskeytluvind?"

            „Það hef ég aldrei heyrt."

            Halldór Blöndal leysir stundum ferskeytlu­vind. Ég á það líka til. Ræð ekki við það. Ég ræð ekki við rímgáfuna. Ég er ofurseldur sömu örlögum og Halldór Blöndal. Þetta kemur ósjálf­rátt. Er oftast nær tómt prump. Þetta datt út úr mér í gærkvöld eftir Kast­ljósið - og nú syngja allir með:

                        Solla var á bláum kjól og Geiri í dökkum sjút.

                        Sigmar var með áhyggjur og setti á sig stút....

Ég týndi framhaldinu. Eða bragliðafreturinn var svo ógreinilegur í endann að ég náði honum ekki.

            „Það má þakka fyrir það. Þetta var leirburður og rangt kveðið."

            En ég sé ennþá fyrir mér Sollu og Geira þar sem þau sátu hvort gegn öðru í Kast­ljósinu eins og nú ættu að fara fram úrslit í störukeppni sjónvarpsins. Sigmar var með svip á alvörustigi þrjú; þá bítur hann saman vörunum eins og litli frændi minn þegar hann vill ekki taka inn lýsið sitt. Stundum var Geiri svo fjarrænn á svip, jafnvel dreymilegur, að kæmi til greina að hann hafi verið að velta fyrir sér hvernig Solla væri innanundir bláa kjólnum.

            „Þetta er alrangt hjá þér. Hann var að raula með sér í huganum tenórröddina í Uppsala er bäst."

            Solla virtist vera búin að sjá inn­undir sjútinn á Geira og hún brosti góðlátlega, stundum.

            „Já, tókstu eftir hvernig hún var alltaf að brosa. Hún hefði örugglega valtað yfir  forsætsiráðherra í samtalinu ef hún hefði sleppt því að brosa og sett upp í staðinn lesgler­augun og skólastýruskeifuna."

            Þau störðu hvort annað í hel og áhorfendur líka. Þau voru að ræða um fátæk börn á Íslandi. Það er nýr vinkill á umræðunni um aðför kapítalista að íslensku samfélagi. Vinstri­menn eru að reyna sannfæra Flíslendinga um að íslenskir kjósendur séu að búa til vont sam­félag með því að koma Sjálfstæðis­flokki til valda í hverjum einustu kosningum. Fyrr á þessu ári var reynt að sýna kjósend­um fram á þetta með því að tala um fátækt, gamalt fólk. Ekkert hrín á íslenska kjósendur. Þeir virðast stað­ráðnir í að búa til enn meiri ójöfnuð. Þeir virðast halda að allir græði á því. Ég veit ekki hvaða áróðurssnillingi hefur tekist að sannfæra þá um það. Geiri sagðist ekki þekkja nokkurn mann sem vildi að börn væru fátæk. Kjósendur Sjálfstæðis­flokksins vilja auðvitað ekki að börn séu fátæk. En þeir amast kannski ekki við því fremur en Davíð og Halldór ömuðust við því þegar Búss og Bler réðust inn í Írak til að frelsa heiminn. Stundum verður að gera fleira en gott þykir til að frelsa kapítalið svo að það rati ekki í vitlausar  hendur.

            Foreldrar eru líka fátækir. En það er áhrifameira að tala um börnin en for­eldra þeirra. Svona rétt fyrir jólin. Leyfið börnunum að koma til mín, segja farsímafyrirtækin. Allir tárast þegar þeir heyra söguna um litlu stúlkuna með eldspýt­urnar. Hún var dönsk. Hún átti í heima í Kaupmanna­höfn laust eftir miðja 19. öld. Þá var danskt samfélag útbíað af meinsemdum og kaunum hins óhefta kapítalisma. Margt hefur breyst þar síðan. Og margt er líka að breytast hér. Við skulum amast við því áður en illa fer. Nú fást hvergi almennilegar eldspýtur nema í Bristol í Bankastræti. Hvar eru litlu stúlkurnar?

            „..... ........ ......  ......!"

            Nei, ég trúi því ekki. Það getur ekki verið.

 

*******************

 

sjútur, -s, ar, no.kk.: jakkaföt (nýmyndun eftir e. orðinu „suit").

sjútaður lo.: klæddur í jakkaföt

 

---------------------------