46. Tumaganga með auðlindum sjávar og Framsóknar

  

           Okkur Tuma finnst stundum með ólíkindum hvað illa grundaðar andartakshug­dettur geta allt í einu valdið miklu veseni. Þessi setning úr stefnuyfir­lýsingu ríkis­stjórnar­innar frá 23. maí 2003 er einmitt dæmi um slíkt: „Ákvæði um að auðlindir sjávar séu sameign íslensku þjóðarinnar verði bundið í stjórn­arskrá." Nú hefur einhverjum framsóknarmönnum dottið í hug að þyrla upp moldviðri út af þessari illa grunduðu mála­myndainnskotssetningu í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar. Væntan­lega er það gert í þeim tilgangi að láta fjölmiðla draga upp mynd af Framsóknarflokki sem sé alls ekki taglhnýtingur Sjálfstæðismanna heldur þvert á móti sjálfstætt hugs­andi vera. Það á ekki að koma til neinna hjúskaparslita út af þessu. Málamyndaniður­staðan er væntanlega þegar til og skrifleg jafnvel. Leik­sýningunni er bara haldið áfram í nokkra daga í viðbót til þess að hnykkja enn betur á því, áður en Alþingi er slitið, að framsóknarmenn geti haft sjálfstæðar skoðanir þrátt fyrir allt; kjósendur skuli hafa það í huga þegar þeir ganga að kjörkössunum.
            Við Tumi höfum báðir á tilfinn­ingunni að þessari vandræðalegu setningu hafi í maí 2003 verið skotið inn í stefnu­yfirlýsinguna á síðustu stundu fyrir Vestfjarðaþing­manninn Kristin H. Gunnarsson. Auðvitað er þetta bara ógrunduð kenning hjá okkur Tuma. En setningin ber þess öll merki að hafa verið sett saman í flýti og án þess að menn hefðu nokkrar áhyggjur af hvað hún merkti í raun og veru eða hvort hún merkti yfirleitt nokkurn skapaðan hlut. Hún virðist stinga þarna upp kollinum allt í einu fyrst og fremst til þess að „friða" einhvern.    
            Í fyrsta lagi hefur mönnum orðið á að nota hér svo almennt orðalag, „auð­lindir sjávar", að okkur Tuma er ekki fyllilega ljóst við hvað er átt. Á þessu er einhver fljóta­skrift. Gefum okkur samt, þó að talað sé um „sjó" án nánari skýringa, að hér hafi einungis verið átt við sjó innan við 200 mílna fiskveiðilögsöguna við Ísland en ekki heimshöfin. En hvað er „auðlind sjávar"? Er hér átt við allar veiðanlegar tegundir sjávardýra? Er hér einnig átt við þörunga? Fellur þang undir þessa skilgreiningu? Teljast olíulindir, ef þær fyndust á hafsbotni innan lögsögu við Ísland, til „auð­linda sjávar"? Telst sandur, sem dælt er af hafsbotni við landið, til þessara „auðlinda sjávar"? Af hverju var það ekki afmarkað betur sem er ætlað þjóðinni til sameignar með stjórnarskrárákvæði? Hér var greinilega verið að „rubba einhverju af" eins og stundum er sagt.       
            Í öðru lagi - og er öllu mikilvægara - spyrjum við Tumi sjálfa okkur við hvað sé átt með því að segja að auðlind, hvernig svo sem hún er skilgreind, sé sameign þjóðar. Með einföldu orðalagi mætti kannski túlka þetta sem svo að við Íslendingar eigum umrædda auðlind öll saman og við megum ekki gefa einhverjum eða selja einhverjum þessa auðlind nema við viljum það öll saman. Eða dygði kannski að 2/3 atkvæðisbærra Íslendinga samþykktu að selja eða gefa sameignina í þjóðaratkvæðis­greiðslu? Væri nóg, eftir að búið væri að setja ákvæði af þessu tagi í stjórnarskrá, að gera stjórnar­skrár­­breytingu eftir lögbundnum leiðum til þess að heimila íslenska ríkinu að selja eða gefa ein­hverjum auðlindir sjávar? Og þá dettur manni í hug: Hvers vegna má ekki alveg eins orða þetta svo að hinar svokölluðu auð­lindir sjávar séu eign íslenska ríkisins? Hvers vegna er hugtakið „íslensk þjóð" komið þarna inn? Er íslenska ríkisvaldið ekki vald íslensku þjóðar­innar? Við Tumi héldum það. En það er kannski einhver barnaskapur. Ekkert að marka íslenskar stjórnskip­unar­reglur. Við vitum ekki betur en að íslenska ríkið - íslenska þjóðin - fari með yfirráða­rétt yfir íslenskri fiskveiðilögsögu, „eigi auðlindir sjávar", og fái að ráða því hverjir veiða þar og hversu mikið þeir veiða. Er það ekki nóg?
            Það er þá heldur meiri þörf á að huga að því að setja inn í stjórnarskrána ákvæði sem felur í sér að veiðiréttur eða kvóti sé ekki eign í hefðbundnum skilningi - þó að hann sé framseljanlegur - og því sé löggjafanum heimilt að breyta reglum um kvótakerfið og stjórn fisk­veiða án þess að það teljist brot á eignarréttarákvæðum stjórnarskrárinnar.
            Við Tumi höldum það og ætlum að rölta heim til að horfa á kollega okkar, aukaleikara, í sjónvarpinu.